Na początku sierpnia 2022 upłynął termin dostosowania polskich przepisów do wytycznych unijnych według tzw. dyrektywy work-life balance. W 2022 roku czekają nas więc prawdopodobnie znaczące zmiany w prawie pracy. Kiedy wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu Pracy i jakie zmiany związane z "work-life balance" przyniesie?

Cel dyrektywy „work-life balance”

Po latach skupiania się na pracy, często z pominięciem życia prywatnego, nadeszły czasy „work-life balance”. Jeśli Ty również starasz się dbać o równowagę pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym, mamy dla Ciebie dobrą wiadomość. Nie jesteś jedyny!

Korzyści z tego typu podejścia dostrzegła także Unia Europejska, która wydała tzw. dyrektywę work-life balance oraz drugą dyrektywę w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy. W związku z tym państwa członkowskie, w tym Polska, zostały zobligowane do dostosowania przepisów krajowych do wytycznych wspólnotowych. Wkrótce czekają nas więc zmiany w Kodeksie Pracy i niektórych innych ustawach związanych z rodzicielstwem. Mówi się, że będą one dużym wyzwaniem dla pracodawców, którzy już teraz powinni zacząć modyfikować procedury wewnętrzne.

NAJNOWSZĄ WIEDZĘ NA TEMAT ZMIAN W PRAWIE PRACY 2022 UZYSKASZ NA SZKOLENIU: Zmiany w prawie pracy w 2022 roku – szkolenie i konsultacje. SPRAWDŹ >>

 

Dostosowanie prawa pracy do wymogów unijnych

Bezpośrednim celem nowelizacji jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego unijnych przepisów. Jak czytamy na stronie rządowej celem dyrektywy w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy jest poprawa warunków pracy poprzez popieranie bardziej przejrzystego i przewidywalnego zatrudnienia, zapewniając równocześnie zdolność adaptacyjną rynku pracy.

Z kolei celem tzw. dyrektywy work-life balance jest ułatwienie pracownikom będącym rodzicami lub opiekunami godzenia życia zawodowego z życiem rodzinnym oraz zachęcenie do równiejszego dzielenia się obowiązkami opiekuńczymi pomiędzy kobietami i mężczyznami.

Pandemia nie bez znaczenia dla zmian w Kodeksie Pracy

Poza wymogami unijnymi, także polski ustawodawca dostrzega potrzebę zmian. Spowodowała – czy też przyspieszyła – je pandemia, która pokazała, jak obecne prawo nie przystaje do nowych warunków. Nowa rzeczywistość zaskoczyła zarówno pracodawców, jak i pracowników. Wielu z nich poradziło sobie ze zmianami doskonale, jednak na dłuższą metę do wielu procedur i działań niezbędne są nowe regulacje prawne. Na te potrzeby odpowiedzieć ma nowe prawo pracy w 2022 roku.

By zrealizować powyższe cele nowelizacja ma obejmować m.in. następujące zmiany:

• wydłużenie urlopu rodzicielskiego,
• nowy typ urlopu – urlop opiekuńczy,
• zwolnienia od świadczenia pracy z powodu siły wyższej.

Te i inne zmiany omówimy w dalszej części artykułu.

Zmiany w prawie pracy – od kiedy?

Zmiany w prawie pracy są w głównej mierze rezultatem konieczności dostosowania przepisów krajowych do wytycznych unijnych. Chodzi o dwa akty prawne:

• Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z 20.6.2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE. L Nr 186, str. 105)
   
• Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz.Urz. UE. L. Nr 188, str. 79) (tzw. dyrektywa work-life balance)

Oba dokumenty powinny były zostać wdrożone do porządków prawnych państw członkowskich na początku sierpnia 2022 roku (pierwszy – 1 sierpnia 2022, drugi – 2 sierpnia 2022). Praktyka pokazuje, że członkowie UE, w tym Polska, nie zawsze są w stanie dotrzymać terminów narzucanych przez Unię Europejską. Podobnie stało się i tym razem.

Choć projekt został opublikowany w lutym 2022 roku, to obecnie wciąż trwają nad nim prace. 24 maja 2022 r. został on zatwierdzony przez rząd, zaś 7 czerwca 2022 r. skierowany do Sejmu, gdzie miesiąc później odbyło się jego pierwsze czytanie.

Obecnie trwają prace nad ustawą w poszczególnych komitetach. Pierwsze ich efekty w postaci rekomendacji, tabel zgodności i innych dokumentów zostały opublikowane 8 sierpnia 2022 r.

Nie wiadomo, kiedy planowane zmiany w prawie pracy wejdą w życie. Warto jednak już teraz je prześledzić, by odpowiednio przygotować się do wdrożenia nowych procedur. 

Zmiany w prawie pracy 2022

Najważniejsze zmiany w prawie pracy 2022 dotyczą wszystkich pracowników zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę, w szczególności jednak rodziców i opiekunów małych dzieci.

Wybrane zmiany w prawie pracy 2022 – rodzice i opiekunowie

• Rodzice i opiekunowie zyskają prawo do elastycznej organizacji pracy. Nowelizacja umożliwi – pod pewnymi warunkami – przejście w tryb pracy zdalnej lub w oparciu o inną elastyczną formułę (np. praca weekendowa) pracownikom szczególnej kategorii, np.
  • pracownicy w ciąży,
  • pracownikowi wychowującemu dziecko do 8 roku życia,
  • pracownikowi sprawującemu opiekę nad innym członkiem najbliższej rodziny lub inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym, posiadającą orzeczenie o niepełnosprawności.
     
• Nowa ustawa ma zapewnić nieodpłatny urlop opiekuńczy (do 5 dni w roku kalendarzowym) przysługujący w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych.
   
• Nowelizacja zakłada także dłuższy urlop rodzicielski w wymiarze do 41 tygodni, który można będzie wykorzystać do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy szósty rok życia.
   
• Każdemu z rodziców będzie przysługiwało wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego.
   
• Ojciec będzie mógł wykorzystać swój odpłatny dwutygodniowy urlop w ciągu 12 miesięcy od narodzin dziecka, a nie jak do tej pory – 24.
   
• Pracodawca będzie miał obowiązek przywrócić pracownika wracającego z urlopu wychowawczego do pracy na dotychczasowym stanowisku. Gdy nie jest to możliwe, musi zapewnić stanowisko równorzędne z nie mniej korzystnymi warunkami.
   
• Do 8 roku życia dziecka wydłuży się okres, kiedy polecenie pracy w godzinach nadliczbowych, godzinach nocnych bądź delegowanie poza stałe miejsce pracy wymaga zgody pracownika. Do tej pory wiek dziecka wynosił tu 4 lata.

Pozostałe zmiany w prawie pracy 2022

Inne zmiany obejmą także pozostałych pracowników, nie mających pod swoją opieką małych dzieci. Poniżej omawiamy najważniejsze z nich:

• Pracodawcy będą mieli obowiązek uzasadnienia rozwiązania umowy o pracę na czas nieokreślony, co wzmocni prawa pracownika.
   
• Wprowadzone zostaną zmiany w zakresie zawierania umów o pracę na okres próbny. Pracodawca będzie mógł podpisać ponowną umowę na czas próbny z tym samym pracownikiem wyłącznie, jeśli będzie on wykonywał inne obowiązki. Czas trwania umowy ma być współmierny do przewidywanego czasu trwania umowy o pracę na czas określony i do rodzaju pracy.
   
• Nowa ustawa przewiduje płatne zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli konieczna jest natychmiastowa obecność pracownika. Zwolnienie będzie płatne 50% pełnej kwoty i nie zmniejszy puli dni urlopowych.
   
• Rozszerzenie narzędzi kontroli pracowników, poprzez umożliwienie pracodawcom sprawdzania ich trzeźwości na ustalonych zasadach, za pomocą urządzeń nieinwazyjnych, atestowanych. Co ciekawe przepis ten będzie miał zastosowanie także do pracowników zdalnych.
   
• Pracownicy zyskają także prawo jednoczesnej pracy w różnych miejscach w sytuacji, kiedy pracodawca i pracownik nie podpisali umowy o zakazie konkurencji. Poza pewnymi wyjątkami nie będzie to już zależne od pracodawcy.

Jak przygotować się do zmian w prawie pracy 2022?

W artykule omówiliśmy niektóre najważniejsze zmiany przewidziane w projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Warto na bieżąco śledzić proces legislacyjny nowelizacji, ponieważ niektóre z nich mogą jeszcze ulec modyfikacjom.

Pracodawcy już teraz jednak powinni przygotować się do funkcjonowania w nowej rzeczywistości. W przeciwnym razie mogą spodziewać się uzasadnionych roszczeń pracowniczych, mających nierzadko finał w sądzie.

By nie doszło do takiej sytuacji, zapraszamy na szkolenia ze zmian w prawie pracy 2022 w J.G.Training. Najnowsze informacje dotyczące planowanych zmian w Kodeksie Pracy w 2022 roku omawiamy na szkoleniach:

Zmiany w prawie pracy w 2022 roku – szkolenie i konsultacje. Szkolenie to w całości poświęcone jest planowanym zmianom oraz omówieniu strategii ich wdrożenia w danej organizacji.
Sprawdź szczegóły i terminy szkolenia >>

Zapraszamy także na szkolenie Prawo pracy z uwzględnieniem zmian w 2022 r., które szczegółowo omawia zagadnienia dotyczące prawa pracy oraz nawiązuje do planowanych zmian.
Sprawdź szczegóły i terminy szkolenia >>